فصلنامه پژوهش های دانش انتظامی
سال دوم شماره 1 (پیاپی 5، بهار 1379)

گهگاه گروهی از انسان ها بر می‌آشوبند و در این فرایند آشوب و اغتشاش خویش،هنجارهای اجتماعی را شکسته،به رفتاری‌های خشونت‌آمیز متوسل می‌شوند و افراد و دستگاه هایی را(دولتی یا غیر دولتی) طعمه‌ شعله‌های آتش خشم خویش ساخته و ساختمان ها و بناهای مختلف را تخریب می‌کنند.این گروه، هرکه‌ را بر سر راهشان قرار گیرد،هدف حمله خود قرار داده و مضروب و مجروح می‌کنند و بالاخره دامنه اغتشاش و شورش را به نقاط حساس شهر کشانده و هر دم بر شدت آن‌ می‌افزایند و نهایتا بر اقتدار دولت و حکومت و مشروعیت‌ آن خدشه وارد می‌کنند.از سوی دیگر،دولت و حکومت‌ تلاش می‌کند تا بداند علت شورش آنها چیست؛چرا این‌ زمان و مکان را برگزیدند؟و بالاخره اینکه چه می‌گویند، چرا می‌گویند و چه می‌خواهند؟ روش های بررسی،توصیف،تحلیل و تبیین همه‌ بخش های این فرایند و اندازه‌گیری متغیرهای آن‌ باید به همه این پرسشها پاسخ متقن علمی و منطقی بدهد تا در پیشگیری و حد اقل کنترل آشوب های بعدی‌ موثر افتد.هدف این مقاله شناخت و طرح چنین روشه ایی‌ است که به منظور بهره‌گیری از امتیازات روش های مختلف‌ تحقیق، روش تحقیق گزینشی‌ (Eclectic) معرفی شده‌ است که بنا به اقتضای اندازه‌گیری،هر متغیری از روشی‌ خاص استفاده می‌کند و نهایتا متغیرهای فرایند شورش‌ شهری را با به کارگرفتن مجموعه‌های از روش های مختلف‌ اندازه‌گیری می‌کند.

«انقلاب و انفجار اطلاعات»!نامی است که بر دهه آخر قرن‌ بیستم نهاده شده است. پیشرفت فن‌آوری در سده اخیر سبب بروز انقلاب هایی در زندگی‌ بشر امروز شده و این پیشرفت ها در واپسین دهه‌های قرن بیستم‌ رشد و سرعت فزاینده‌ای گرفته است؛به‌گونه‌ای که به اعتقاد بعضی یک‌ گسستگی تاریخی در سیر پیشرفت دانش بشر مشاهده می‌شود. این‌بار بشر با انقلابی دیگر رو به روست؛انقلاب و انفجار اطلاعات‌ و به همین سبب عصر کنونی را عصر اطلاعات نامیده‌اند. در این میان فن‌آوری اطلاع‌رسانی از یک طرف و افزایش‌ اطلاعات به وسیله بهره‌مندی از وسایل اطلاع‌رسانی پیشرفته از طرف دیگر،همانند یک واکنش دو طرفه تاثیر متقابل داشته و افزایش تصاعدی اطلاعات و پیشرفت فن‌آوری اطلاع‌رسانی را در پی آورده است.همچنین تسهیلات ایجاد شده جهت استفاده‌ از بزرگراه های اطلاعاتی و اتصال به آن بر ویژگی آن افزوده است؛ در دو تحلیل کاملا متضاد-یکی کاملا خوشبینانه و دیگری کاملا بدبینانه-این شبکه‌ها تنها برای توسعه و تحول عملی و یا برای‌ حاکمیت و تسلط بر فرهنگ کشورها و تخریب بافت سالم جوامع‌ تحت سلطه شبکه‌های اطلاع‌رسانی به وجود آمده و هر روز در حال توسعه است. نقش سازنده شبکه‌های اطلاع‌رسانی در توسعه و ضرورت‌ استفاده و اتصال به آن از یک طرف و نیز نقش مخرب آن در زوال‌ فرهنگ ها و توسعه بزهکاری پیشرفته و تسهیل آن از طرف دیگر، ما را بر آن می‌دارد که با دقت بیشتر و هرچه سریعتر به دنبال‌ راهکارهای اجرایی استفاده صحیح از شبکه‌های اطلاع‌رسانی در کشور، ایجاد فرهنگ استفاد سازنده و جلوگیری از سوء استفاده‌ از آن باشیم.

نویسنده در این مقاله به بررسی‌ قرار بازداشت موقت پرداخته است.طبق‌ تعریف بازداشت موقت عبارتست از حبس یا در توقیف نگاه داشتن متهم در طی تمام یا قسمتی از جریان تحقیقات‌ مقدماتی که می‌تواند تداوم داشته باشد. این قرار یکی از قرارهای تامین و در واقع‌ از شدیدترین قرارهاست و از آنجا که‌ فرضیه مجرمیت برای متهم می‌کند مغایر اصل برایت(اصل 73 قانون اساسی)و اصول دیگر قانون اساسی از جمله اصل‌ 22،23 که به بیان آزادیها و حقوق افراد پرداخته می‌باشد. در ادامه نویسنده به مقایسه بازداشت‌ موقت در قانون سابق مصوب سال 0921 و قانون اخیر التصویب 8731 و بیان‌ نظریات مخالفان و موافقان و منافع و مضار بازداشت موقت پرداخته است.و در انتها به بیان رهیافت‌هایی از جمله‌ عدم گسترش جواز صدور این قرار و طبقه‌بندی بازداشت‌گاه ها،ضرورت‌ حمایت دولت از خانواده‌های زندانیان و بالابردن سطح آگاهی ماموران و مردم‌ پرداخته است.

پرداختن به مساله پول‌شویی و مقابله با آن در زمینه علوم انتظامی،مبحثی است نو که تا به‌حال‌ تحقیقی در این خصوص انجام نگرفته است.نوشته‌ حاضر با توجه به ضرورت آگاهی دادن به متصدیان‌ امور و مجریان قانون سعی دارد مفهوم کلی از این‌ پدیده را ارایه دهد. این مقاله،شرح مختصری از فرآیند پول‌شویی‌ که طی آن پولهای حاصل از اعمال نامشروع به‌ سرمایه‌هایی با ظاهر قانونی تبدیل می‌گردند،به‌ خواننده ارایه می‌دهد که خواننده طی آن با تعریف، هدف،ویژگی ها،مراحل،راه های مقابله و سازمانهای درگیر در مسایل پول‌شویی آشنا گردد. نویسنده در پایان متذکر می‌شود که در جمهوری‌ اسلامی ایران قانون مدونی جهت مقابله با این‌ پدیده وجود ندارد. به‌سبب نو بودن موضوع و کمبود منابع‌ تحقیقاتی،نویسنده عنوان«درآمدی بر پول‌شویی» را بر این مقاله گذارده که مبین نیاز به تحقیقات‌ بیشتر و بررسیهای علمی در این زمینه می‌باشد.

اولین قسمت این مقاله که به خصوصیات روان‌ شناختی افسران پلیس پرداخته بود،در شماره قبل‌ منتشر شد. این مقاله، دومین قسمت بوده و به‌ کاربرد روان‌شناسی در حرفه پلیس پرداخته و شامل تحقیقات متعددی پیرامون این موضوعات‌ می‌باشد: قدرت حافظه نیروهای پلیس؛ تحقیقات‌ روانشناختی پیرامون گزینش نیروهای پلیس و بخصوص آزمون های شخصیتی به کار رفته در این‌ تحقیقات؛ تنش یا فشار روانی در محیط کار نیروهای پلیس (بخصوص شناخت انواع محرک های‌ تنش‌زای حرفه پلیس و موقعیت های تنش‌زا...)؛ نحوه‌ مقابله با تنش یا مدیریت تنش؛ و کاربرد روانشناسی در آموزش نیروهای پلیس. این مقاله می‌تواند مورد استفاده مسوولین و متخصصین گزینش و استخدام و مدیران‌ برنامه‌ریزی آموزشی نیروهای انتظامی قرار گیرد.

روز چهارشنبه 92 مه 5891 مسابقه فوتبال‌ مرحله نهایی جام اروپا در ورزشگاه بروکسل‌ کشور بلژیک،بین تیمهای لیورپول و یوونتوس‌ انجام شد.یک ساعت قبل از مسابقه، ناآرامی های‌ شدیدی در قسمتی از ورزشگاه روی داد که منجر به کشته شدن 93 نفر از تماشاگران و مجروح شدن‌ 540نفر گردید.این فاجعه به‌طور مستقیم از تلویزیون حدود 80 کشور نشان داده شد که با واکنش شدیدی روبرو گردید. در اولین قسمت این مقاله،در شماره 4-3 فصلنامه، لحظه به لحظه فاجعه توضیح داده شده‌ است.قسمت دوم به تجزیه و تحلیل دقیق و عمیق‌ سه جانبه‌ای از این فاجعه پرداخته است:چگونگی‌ شکل‌گیری فاجعه برحسب سیستم های اشتباه‌زا و اتفاقات حوادث عادی؛ جنبه‌های تصمیم‌گیری‌ فاجعه شامل ساختار تصمیم‌گیری (تصمیم‌گیری‌ متمرکز و غیر متمرکز)، عدم اتخاذ تصمیم‌گیری با تشریفات اداری؛ تبادل اطلاعات؛ رویارویی با مسوولیت های اضافی در بحران؛ و پیامدهای فاجعه‌ هیزل (ابتکار عمل ها در تعیین خط مشی و اداره کردن‌ حوادث وسیع). 

"به هنگام طرح این مقاله،در میزگرد تخصصی مسایل مهمی پیرامون‌ موضوع مزبور،مطرح و پاسخهایی براساس اهمیت و نیاز حرفه‌گرایی پلیس‌ ارایه شد که شبهات مربوط به«حرفه بودن»انجام امور انتظامی را از بین برد و راه های‌ اصلاح انجام امور انتظامی با دیدگاه حرفه‌ای کردن نیرو به منظور ارایه خدمات به‌ عنوان یک حرفه را مورد بحث و بررسی قرار داد. در نوشته‌های بسیاری از ماموران مجرب پلیس هند، به مزایای حرفه‌گرایی پلیس اشاره شده است که امید آنها به کارآیی و اعتبار سازمان پلیس هند در نتیجه دانش حرفه‌ای؛ارتقای سطح کیفی پلیس؛کسب‌ حمایت عمومی و روابط بهتر پلیس و مردم؛خنثی‌سازی انتقادات و سرانجام‌ مانعی در مقابل بسیاری از کمبودها،اشکالات سازمانی و عملیاتی سیستم را نشان می‌دهد، این ها فرضیاتی هستند که عقیده ترویج(ایجاد)حرفه‌گرایی در عملکرد پلیس را مورد حمایت قرار می‌دهند. به‌طور مشخص‌تر،پیگیری واقعی حرفه‌گرایی پلیس مستلزم موارد ذیل است: 1)انجام اصلاحات عقب افتاده؛ 2)اجرای(تحقق)کامل و دایم توصیه‌های کمیسیون ملی پلیس؛ 3)پایه‌ریزی فرهنگی سازمانی که منتج به ترویج حرفه‌گرایی شود؛ 4)استفاده روز افزون از روش های علمی برای کنترل(مهار)جرم و روزآمد ساختن تجهیزات پلیسی؛ 5)ریشه‌کنی(حذف)دخالتهای سیاسی در عملکرد پلیس از طریق تشکیل‌ کمیسیون امنیت ملی به پیشنهاد کمیسیون ملی پلیس؛ 6)ایجاد تغییرات کیفی در نظام گزینش و انتصاب؛ 7)آموزش و تربیت مستمر ماموران رسمی پلیس رسمی پلیس طبق‌ نیازمندیهای شغلی و خواستهای حرفه‌ای،کنترل و اجرای دقیق اجرایی و حفظ معیارهای حرفه‌ای؛ 8)شروع اقدامات اداری و سازمانی به منظور افزایش رضایت شغلی،غرور حرفه‌ای و وجههء اجتماعی؛ 9)تفکیک«پلیس قضایی»از«پلیس انتظامی»؛و اختیار رویکرد مدیریتی در عملکرد سازمان."

تبادل اطلاعات در جهان،به سال،ماه و روز نمی‌رسد،بلکه در طول ثانیه‌ها و حتی چند هزارم‌ ثانیه تبادل می‌شود.رقابت و جنگ دنیای معاصر، «جنگ اطلاعات» و برتری کشورها در آینده«برتری‌ اطلاعاتی»است و امروزه، «اینترنت» به یکی از مهمترین ابزارهای تبادل اطلاعات در جهان مبدل‌ شده است و در عرض کمتر از دو دهه، ره صد ساله‌ را پیموده است. اینترنت نه تنها به ابزاری برای استفاده‌ سیاستمداران، مبلغین ادیان،اقتصاددانان، تجار و احزاب و گروه های سیاسی و گروه های جرمهای‌ سازمان یافته و تروریستی تبدیل شده است، بلکه‌ یکی از مهمترین وسایل تبادل اطلاعات‌ پژوهشگران و اساتید در دنیا نیز می‌باشد. در این مجموعه مقالات با اینترنت، زبان دسترسی‌ سریع به آن، نحوه دسترسی به منابع و پایگاه های‌ تخصصی مورد نیاز پژوهشگران و پایگاه های‌ مختلف پلیس در دنیا آشنا خواهیم شد. در بخش اول این مجموعه مقالات،تاریخچه‌ وضعیت موجود اینترنت، مفهوم وب جهانی، آدرسهای اینترنت، پست الکترونیکی، نحوه و چگونگی وارد شدن در اینترنت و چند نمونه‌ پایگاه های پلیسی آورده شده است.